Ορισμοί - βασικές έννοιες

Ως απειλή ορίζεται μια πηγή κινδύνου, ένα απειλητικό γεγονός ή η πιθανότητα να συμβεί πιθανώς επιβλαβές φαινόμενο εντός δεδομένης χρονικής περιόδου και σε συγκεκριμένη περιοχή.

Μπορούμε να ταξινομήσουμε τις απειλές σε 4 μεγάλες κατηγορίες :

• •Φυσικές απειλές (δασικές πυρκαγιές, πλημμύρες, κατολισθήσεις και καθιζήσεις, ανεμοστρόβιλοι, καταιγίδες, χιονοθύελλες, χιονοστιβάδες, παγετοί, παλιρροιακά κύματα, σεισμοί, εκρήξεις ηφαιστείων, μακρές περίοδοι ξηρασίας ή καύσωνες κ.α)
• •Τεχνολογικές απειλές (πυρκαγιές σε κτίρια και αστικές περιοχές, ρήγματα σε φράγματα, χημικοί, βιομηχανικοί, πυρηνικοί, βιολογικοί κίνδυνοι, τρομοκρατικές επιθέσεις, κίνδυνοι που συνδέονται με τη μαζική μεταφορά ανθρώπων και επικίνδυνων ουσιών δηλαδή μεγάλα αεροπορικά, θαλάσσια, οδικά και σιδηροδρομικά ατυχήματα κ.α.)
• •Καθημερινές απειλές (Ατυχήματα στο σπίτι και στις ελεύθερες ώρες, ατυχήματα στο χώρο εργασίας, οδικά ατυχήματα και ειδικές απειλές όπως ατυχήματα κατά τη διάρκεια μεγάλων αθλητικών ή αλλων μαζικών γεγονότων κλπ.)
• • Απειλές που συνδέονται με ένοπλες συγκρούσεις

ο κύκλος της κρίσης :

•Τρωτότητα είναι η τάση ή προδιάθεση για απώλειες (από 0 ως 100%) λόγω πιθανού βλαβερού φαινομένου.
•
•Κίνδυνος είναι οι  αναμενόμενες απώλειες (ζωών, τραυματισμένων ανθρώπων, περιουσίας που υπέστη ζημιά και οικονομικής δραστηριότητας που διαταράχτηκε) λόγω ιδιαίτερης απειλής για μια δεδομένη περιοχή και περίοδο επαναφοράς. Με βάση μαθηματικούς υπολογισμούς ο κίνδυνος είναι το γινόμενο της απειλής με την τρωτότητα.
•
•Μεγάλοι κίνδυνοι είναι οι κίνδυνοι που έχουν δύο βασικά χαρακτηριστικά :
•Χαμηλή συχνότητα με συνέπεια η κοινωνία να έχει την τάση να τους ξεχνά
•Πολύ σοβαρές συνέπειες δηλαδή πολλά θύματα, σημαντικές ζημιές περιουσίας και περιβάλλοντος. 

•Καταστροφή είναι μία σοβαρή διατάραξη της λειτουργίας της κοινωνίας που προκαλεί εκτεταμένες ανθρώπινες υλικές ή περιβαλλοντικές απώλειες, τέτοιες που  ξεπερνούν την ικανότητα της πληγείσας κοινωνίας να τις αντιμετωπίσει χρησιμοποιώντας μόνον τους δικούς της πόρους. Οι καταστροφές ταξινομούνται συχνά ανάλογα με την αιτία τους (φυσικές ή ανθρωπογενείς / τεχνολογικές).

••Κρίση είναι ένα μεγάλο συμβάν ή καταστροφή κατά τη διάρκεια του οποίου ή της οποίας οι οργανισμοί που αντιμετωπίζουν τα ιδιαίτερα  προβλήματα τα οποία προκύπτουν από την κατάσταση, ενώ αντιμετωπίζουν εξαιρετική εξωτερική πίεση και σημαντικές εσωτερικές εντάσεις, προβάλλονται ξαφνικά για μεγάλη περίοδο στο προσκήνιο.
•
•Πολιτική προστασία είναι το σύστημα των δραστηριοτήτων που αναλαμβάνει μία κυβερνητική συνήθως υπηρεσία για να αντιμετωπίσει καταστροφές και να προλάβει και να ελαχιστοποιήσει τις επιπτώσεις μεγάλων συμβάντων. Ο όρος πολιτική άμυνα αναφέρεται συνήθως στο σύστημα που συγκροτείται για την προστασία του πληθυσμού κατά την περίοδο πολέμου.

Το σύστημα της πολιτικής προστασίας

•Η πολιτική προστασία είναι ένα πολύπλοκο σύστημα το οποίο περιλαμβάνει τις εξής σημαντικές φάσεις:

     την πρόληψη (μαζί με την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων),

     την επέμβαση (μαζί με την ετοιμότητα)

     την αντιμετώπιση (με την έννοια της απόκρισης) και

     την αποκατάσταση (με την ανάλυση μετά την καταστροφή).

     Η πολιτική προστασία εξαρτάται επίσης από τρεις επιπλέον οριζόντιες δραστηριότητες δηλαδή την ανάλυση του κινδύνου, την διοίκηση/έλεγχο/επικοινωνίες (C³) και τέλος την πληροφόρηση/εκπαίδευση. Οι δραστηριότητες αυτές αφορούν όλες τις φάσεις που περιγράφηκαν παραπάνω.

η πυραμίδα της πολιτικής προστασίας 

Πηγή : Παν.  Αλεβαντής 2002

•Γενικά οι στόχοι, τα μέσα, οι μέθοδοι και οι συμμετέχουσες δομές και δυνάμεις είναι δυνατόν να είναι τελείως διαφορετικές ανάλογα με τη φάση και τα χαρακτηριστικά των συμβάντων.
•
•Οι δράσεις πολιτικής προστασίας απαιτούν ιδιαίτερη ένταση συντονισμού και συνεργασίας.

•Το σύστημα της πολιτικής προστασίας αφορά πολλούς φορείς, μεταξύ  των οποίων είναι:

Οι δημόσιες αρχές σε όλα τα επίπεδα δηλαδή εθνικές, περιφερειακές, τοπικές, νομοθετική, δικαστική, εκτελεστική, κλπ.

•Φορείς και δυνάμεις της αγοράς που περιλαμβάνουν φορείς χωροταξίας και αναπτυξιακούς, κατασκευαστικές εταιρείες, ασφαλιστές, χημικές, πυρηνικές κι άλλες βιομηχανίες υψηλού κινδύνου, σχεδιαστές προϊόντων, κατασκευαστές εξοπλισμού - ανιχνευτών καπνού και πυρόσβεσης, ιατρικού εξοπλισμού, τηλεπικοινωνιών, λογισμικού εκτίμησης κινδύνου, μηχανικοί - Εταιρείες τηλεπικοινωνιών και μέσων μαζικής επικοινωνίας, εταιρείες υψηλής τεχνολογίας που συμπεριλαμβάνουν κατασκευαστές και φορείς εκμετάλλευσης δορυφορικών συστημάτων, παραγωγοί συστημάτων γεωγραφικής πληροφόρησης και χαρτογράφησης κλπ.

•Προσωπικό διάσωσης και περίθαλψης όπως πυροσβέστες και διασώστες, γιατροί και νοσοκόμες επειγόντων περιστατικών, αστυνομικοί, προσωπικό ενόπλων δυνάμεων, διαχειριστές εκτάκτων καταστάσεων και καταστροφών κλπ. συμπεριλαμβανομένων και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων.

•Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και (ανάλογα με τη φύση του ατυχήματος ή της καταστροφής) τις δικαστικές αρχές.

•Η κοινότητα της έρευνας και ανάπτυξης δηλαδή τα πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, εξειδικευμένες εταιρείες κλπ.

•Η εκπαιδευτική κοινότητα όπως οι μαθητές , γονείς, δάσκαλοι  καθώς και όλοι γενικά οι πολίτες.

Βιβλιογραφία και πηγές

• •Ορισμοί από τις ακόλουθες πηγές:
• •
• •Disaster Management Glossary, UN/Department of Humanitarian Assistance, 1992
• •Vademecum of Civil Protection in the EU, European Commission 1999
• •Prevention risques majeurs, French Ministry of Environment (www.prim.net)
• •P. Lagadec, Ruptures créatrices, Les Echos, 2000 La Gestion des crises, McGraw Hill, 1991
• •Dealing with Disaster, UK Home Office, 3rd Edition